Phát triển kinh tế dưới thời Tokugawa bao gồm đô thị hóa, phát triển vận chuyển hàng hóa, nội thương, và ban đầu là cả ngoại thương phát triển vượt bậc, việc buôn bán và thủ công nghiệp trở nên phổ biến. Nghề xây dựng phát đạt cùng với ngân hàng và liên đoàn thương nhân. Chính quyền ở các phiên giám sát việc tăng sản lượng nông nghiệp và mở rộng nghề thủ công.[2]

Dân số

Cho đến giữa thế kỷ 18, Edo có dân số hơn 1 triệu người, còn Osaka và Kyoto có khoảng 400.000 cư dân. Rất nhiều thành khác cũng phát triển tốt. Nhật Bản hầu như không tăng trưởng dân số từ năm 1720 (26.100.000 dân) đến 1820 (27.200.000 dân), thường là do tỉ lệ sinh thấp và nạn đói lại tràn lan,[3] nhưng một số nhà sử học lại đưa ra các giả thuyết khác, ví dụ như tỉ lệ sát hại trẻ em để kiểm soát số dân cao [4]. Osaka và Kyoto trở thành những trung tâm thương mại và thủ công nghiệp tấp nập, trong khi Edo là trung tâm cung cấp lương thực và các loại hàng hóa cho đô thị.

Kinh tế

Thời đại Tokugawa mang lại hòa bình, và điều đó mang lại sự thịnh vượng cho một quốc gia 31 triệu người, 80% trong số họ là nông dân trồng lúa. Sản xuất lúa gạo tăng đều, nhưng dân số vẫn ổn định, nên thịnh vượng tăng. Cánh đồng lúa tăng từ 1,6 triệu chō năm 1600 lên 3 triệu vào năm 1720.[5] Công nghệ cải tiến giúp nông dân kiểm soát dòng nước quan trọng đến ruộng của họ. Các đại danh vận hành hàng trăm thị trấn lâu đài, trở thành địa điểm buôn bán nội địa. Các thị trường gạo quy mô lớn được phát triển, tập trung ở Edo và Osaka. Các thương nhân đã phát minh ra các công cụ tín dụng để chuyển tiền và tiền tệ được sử dụng phổ biến. Ở các thành phố và thị trấn, bang hội của thương nhân và nghệ nhân đã đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về hàng hóa và dịch vụ.[6]

Các thương nhân được hưởng lợi rất nhiều, đặc biệt là những người có sự bảo trợ chính thức. Các samurai, bị cấm tham gia vào nông nghiệp hoặc kinh doanh nhưng được phép vay tiền, vay quá nhiều. Mạc phủ và các đại danh tăng thuế đối với nông dân, nhưng không đánh thuế kinh doanh, vì vậy họ cũng rơi vào nợ nần. Đến năm 1750, thuế tăng đã kích động tình trạng bất ổn của nông dân và thậm chí là bạo loạn. Quốc gia đã phải đối phó bằng cách nào đó với sự bần cùng hóa của samurai và thâm hụt ngân khố. Những rắc rối tài chính của các samurai cũng làm suy yếu lòng trung thành của họ với hệ thống. Kho bạc trống rỗng đe dọa toàn bộ hệ thống chính phủ. Một giải pháp phản động được ban hành là cấm chi tiêu cho những thứ xa xỉ. Các giải pháp khác đã được hiện đại hóa, với mục tiêu tăng năng suất nông nghiệp. Tướng quân Tokugawa thứ tám, Yoshimune (tại vị trong thời gian 1716-1745) đã thành công đáng kể, mặc dù phần lớn công việc của ông phải được thực hiện lại trong khoảng thời gian từ 1787 đến 1793 bởi ủy viên hội đồng trưởng của shogun, ông Matsudaira Sadanobu (1759-1829). Những tướng quân khác đã làm tiền giả để trả nợ, gây ra lạm phát.

Đến năm 1800, thương mại hóa nền kinh tế tăng trưởng nhanh chóng, đưa ngày càng nhiều ngôi làng xa xôi vào nền kinh tế quốc gia. Nông dân giàu có đã chuyển từ trồng lúa sang trồng cây thương mại lợi nhuận cao và tham gia cho vay tiền ở địa phương, thương mại và sản xuất quy mô nhỏ. Một số thương nhân giàu có muốn nâng cao địa vị xã hội bằng cách sử dụng tiền để kết hôn với tầng lớp samurai.

Nông nghiệp

Gạo là cơ sở của nền kinh tế. Khoảng 80% người dân là nông dân trồng lúa.[7] Sản xuất lúa gạo tăng đều, nhưng dân số vẫn ổn định, nên thịnh vượng tăng. Cánh đồng lúa tăng từ 1,6 triệu chō năm 1600 lên 3 triệu vào năm 1720.[5] Công nghệ cải tiến giúp nông dân kiểm soát dòng chảy tưới quan trọng đến ruộng của họ. Daimyō có hàng trăm thị thành (thị trấn quanh một tòa thành), trở thành địa điểm buôn bán nội địa. Các thị trường gạo quy mô lớn được phát triển, tập trung vào Edo và Ōsaka.[8] Tại các thành phố và thị trấn, bang hội của thương nhân và nghệ nhân đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về hàng hóa và dịch vụ. Các thương nhân, dù địa vị thấp nhưng rất giàu có, đặc biệt là những người có sự bảo trợ chính thức. Các thương nhân đã phát minh ra các công cụ tín dụng để chuyển tiền, tiền tệ được sử dụng phổ biến và thị trường tín dụng tăng cường khuyến khích tinh thần kinh doanh.[9] Các đại danh thu thuế của nông dân bằng gạo. Thuế cao, khoảng 40% mỗi mùa vụ. Gạo được bán ở các chợ fudasashi ở Edo. Để sớm thu tiền, các đại danh sử dụng các hợp đồng tương lai để bán gạo chưa được thu hoạch. Những hợp đồng này tương tự như loại hợp đồng tương lai thời hiện đại.

Trong thời Edo, Nhật Bản đã phát triển một chính sách bảo vệ rừng tiên tiến.[10] Nhu cầu gỗ tăng do xây dựng, đóng tàu và làm củi đun đã dấn đến việc phá rừng tràn lan, dẫn đến những vụ cháy rừng, lũ lụt và lở đất. Để đối phó với tình trạng này, bắt đầu từ khoảng năm 1666, Tướng quân đã ban hành lệnh giảm đốn gỗ và gia tăng trồng mới cây. Chính sách này cũng nêu rõ chỉ Tướng quân và đại danh mới được cho phép sử dụng gỗ. Cho đến thế kỷ 18, Nhật Bản đã phát triển những tri thức cặn kẽ về lâm học và lâm nghiệp.